'Morgen ga ik het doen, echt!' We kennen het allemaal: het stemmetje in je hoofd dat je vertelt dat je ook morgen kunt beginnen aan die ene taak. Tot morgen aanbreekt.
Ken je dat gevoel?
Dat je aanrommelt zonder echt iets gedaan te krijgen?
Dat je nog van alles moet maar het voor geen meter opschiet?
Je bent druk met van alles maar niet met wat je moet doen.
Wees gerust. Uitstelgedrag is menselijk.
Gelukkig kun je er wel iets aan doen.
Hoezo is uitstellen menselijk?
Als ik een coachee uitleg dat uitstellen menselijk is zie ik ze regelmatig opgelucht ademhalen: gelukkig, er is niets mis met me.
Ons brein is vaak de oorzaak. Hoe ons brein werkt leg ik je graag uit in deze blog. Want meer begrijpen hoe ons brein werkt, kan je helpen voorkomen dat je te vaak of te lang uitstelt.
De werking van ons brein
Ons brein is opgebouwd uit 3 delen: de amygdala, het limbische systeem en neocortex. Vanwege de evolutionaire ontwikkeling worden ze ook wel populair het reptielenbrein, het zoogdierbrein en het denkbrein worden genoemd.
De amygdala, het reptielenbrein, is het oudste gedeelte van het brein en gaat met name over overleven. Het is verantwoordelijk voor onze instinctieve behoeftes. Dit deel van ons brein wil ons veilig houden, beschermen voor gevaar, behoeden voor pijn en risico's. Weinig verandering is veilig volgens het reptielenbrein. Dat voelt goed.
De neocortex, het denkbrein, is het jongst ontwikkelde breindeel. In dit deel van het brein worden de bewuste beslissingen genomen. Dit deel van het brein gaat over kansen zien en benutten, over groei en mogelijkheden. Hier zitten de bekende rechter en linkerhersenhelft: taal, analyse en probleemoplossing links en beelden en metaforen rechts.
Beide delen van ons brein hebben dus een ander doel. Je denk-brein wil vooruit, wil actie, wil ontwikkeling terwijl je reptielenbrein je veilig wilt houden. Op het moment dat je een advies moet opleveren, een nieuwe klant moet bellen of een lastige bespreking moet voorbereiden, laat het reptielenbrein van zich horen omdat het zich niet veilig voelt. Het reptielenbrein kan daarmee de hele boel blokkeren of vertragen. Niet om jou te dwarsbomen maar op jou te helpen. Het is een natuurlijk proces, een beschermingsmechanisme.
Net zoals je brein meer oog heeft voor de korte termijn dan voor de lange termijn. Acties met een direct gunstig resultaat, zijn voor je brein aantrekkelijker dan acties die je op de lange termijn verder brengen maar nu meer moeite kosten. Uitstellen levert je direct resultaat op in de vorm van rust, geen risico op het maken van een fout, of het krijgen van commentaar. Terwijl het aangaan van die uitdaging je uit je comfortzone haalt, je stress geeft terwijl het eindresultaat je helpt groeien en ontwikkelen. Je helpt voor je carrière en het behalen van doelen. Dat resultaat is echter niet direct zichtbaar en mogelijk ook nog eens onzeker. Denk maar aan dat lekkere stuk chocolade of glas wijn terwijl je net wat kilo's wil kwijtraken. Het helpt je nu te ontspannen en je geniet meteen terwijl je heel goed weet dat je voor je doel beter iets anders kunt nemen.
Je brein kiest dus eerder voor een makkelijke taak dan voor een uitdaging. Sneller voor vertrouwd dan iets nieuws. En sneller voor direct resultaat dan vertraagd effect. Omdat ons reptielenbrein gericht is op overleving en voortplanting, zal het reptielenbrein kiezen voor de weg van de minste weerstand. Het zal pijn vermijden en plezier omarmen. Het zal moeite voorkomen en juist voor gemak kiezen. Ons dagelijkse gedrag wordt voor het grootste gedeelte bepaald door onze instinctieve behoeftes, het reptielenbrein. Veel van die dagelijkse beslissingen neem je onbewust.
Niet zo gek dus dat je die belangrijke taak uitstelt! Maar hoe zorg je er dan voor dat je denkbrein niet wordt overruled door jouw reptiel?
Hou je reptiel veilig en kalm, voorkom uitstel
Wetende dat je brein zo werkt, wil je vast ontdekken op welke manieren je jouw reptielenbrein rustig kan houden zodat deze je plannen niet meer kan dwarsbomen.
Een manier is strategisch overleg met je reptielenbrein. Je amygdala blokkeert verandering omdat hij veiligheid wil. Als je een nieuwe uitdaging wilt aangaan, die nieuwe klant wilt bellen en je effectief wilt voorbereiden op die moeilijke onderhandeling, dien je jouw reptiel ervan te overtuigen dat er voldoende veiligheid is, dat het leven doorgaat als de nieuwe opdrachtgever nee zegt, dat er niemand doodgaat als je niet het beste resultaat bereikt in je onderhandeling, dat je prima in staat bent dat moeilijke gesprek te voeren. Pas als je reptiel beseft dat jij prima in staat bent met de nieuwe uitdaging om te gaan, zal jouw reptiel zich rustig houden als je start. Daarmee zeg ik niet dat je je gevoel, de angst of onzekerheid die je voelt, moet onderdrukken of moet overtuigen van iets dat je niet geloofd. Neem juist tijd om naar je gevoel te luisteren en te begrijpen waarom dat gevoel er is en waarom jouw reptiel in actie komt.
Een andere tactiek is om je taken inzichtelijk te maken. Dat is meer dan een lange to do lijst. Waar ben je verantwoordelijk voor? Passen de taken bij je verantwoordelijkheid of neem je taken over van anderen? Vervolgens kun je ze indelen naar belangrijkheid en mate van urgentie. Knip daarbij je taak in onderdelen. Hiermee hou je de taken overzichtelijk en motiverend. De kans op succes is groter als je niet meteen in grote stappen denkt maar in kleine stappen. Je reptiel slaat minder snel alarm omdat de veranderingen kleiner zijn. Doordat je progressie blijft boeken door het afronden van elke kleine stap zorg je tevens voor de belangrijkste motivatie om door te zetten.
Tevens kun je onderzoeken of het voor jou werkt om juist gebruik te maken van je reptiel door bewust oog te hebben voor het risico als je de uitdaging niet aangaat. Wat kan er gebeuren? Als er daadwerkelijk risico's zijn, kan dit je helpen om actie te ondernemen. Denk aan het missen van een deadline met een forse boete als gevolg.
Je kunt ook je reptielenbrein helpen door te visualiseren wat je gaat doen. Welke stappen ga je zetten? En hoe voel je je als je het eindresultaat hebt bereikt? Door het visualiseren help je jouw reptiel te wennen aan de stappen die je gaat zetten. Afhankelijk van het gevoel dat je krijgt tijdens het visualiseren kun je dit 1 of meerdere keren herhalen. Je reptiel zal dan niet meer of een stuk minder heftig reageren als je het echt gaat doen.
Dus leer je reptiel kennen!
Door jouw reptiel te leren kennen ontdek je waarvoor het je wil beschermen, en wanneer en hoe het reageert. Door dat deel van jou te begrijpen, voorkom je dat jouw reptiel het voor het zeggen heeft en krijg je ruimte voor groei en nieuwe mogelijkheden.
Mocht je die ontdekkingsreis liever niet alleen ondernemen weet dan dat ik je daarmee kan helpen.